Wie financiert wie? Ontdek de Belgische matrix | nbb.be (2024)

Met welke cijfers stellen de NBB-statistici de nationale financiële rekeningen op? Hun voornaamste bronnen zijn de verplichte rapporteringen die de banken, verzekeringsmaatschappijen en beleggingsfondsen moeten overmaken aan de Nationale Bank van België, aangevuld met de informatie uit de jaarrekeningen van de ondernemingen, Euronext, gegevens van het Federaal Agentschap van de Schuld, de betalingsbalans en internationale investeringspositie… Deze gegevens worden door verschillende teams, elk gespecialiseerd in een sector, verwerkt tot statistieken en vervolgens samengebracht in de nationale financiële rekeningen.

De kracht van de matrix

De ‘wie’ uit de titel van deze blog zijn geen individuele spelers, maar een hergroepering van de spelers volgens economische sector. De verschillende sectoren samen omvatten alle economische spelers in binnen- en buitenland: gezinnen, bedrijven, de overheid en een resem financiële actoren zoals de NBB, banken, beleggingsfondsen, overige financiële instellingen, verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen. Onder ‘de rest van de wereld’ vallen de actoren die zich buiten de landsgrenzen bevinden.
Een verhelderende ‘van wie-naar-wie’-matrix (tabel 1) toont de financieringsstromen van 2023 tussen alle sectoren. De cijfers in de rijen zeggen hoeveel elke sector investeert in de andere sectoren, in de kolommen staat dan weer hoeveel financiering elke sector ontvangt van de andere sectoren.
De sommen per sector worden gepresenteerd in een heat map, die de grootteorde van de relaties weergeeft tussen twee sectoren: hoe donkerder de kleur, hoe belangrijker het cijfer (blauwtinten zijn positief, oranjetinten negatief).

Staatsbon geeft financiële stromen zetje

Hoeveel hebben de gezinnen in het jaar 2023 belegd bij de andere sectoren? Hoe belangrijk waren die geldstromen? De donkerblauwe kleur in de kruising van de rij ‘gezinnen’ met de kolom ‘overheid’ vertelt dat de gezinnen een stuk meer belegd hebben bij de overheid (+ 22 miljard euro), terwijl de donkeroranje kleur aantoont dat ze hun spaargeld bij de banken hebben weggehaald (- 19 miljard euro). Inderdaad: in 2023 vond er een belangrijke verschuiving plaats van de spaarboekjes naar de Staatsbon, omdat gezinnen door de lage spaarrente op zoek gingen naar betere beleggingen. Ook ‘de rest van de wereld’ profiteerde hier trouwens van en trok voor 10 miljard euro spaargeld van de gezinnen aan, vooral onder de vorm van buitenlandse obligaties. De cijfers in de kolom ‘gezinnen’ laten zien hoe de gezinnen vooral werden gefinancierd door de banken, meer bepaald via hypothecaire leningen voor de aankoop of verbouwing van een woning.
Tussen de NBB en de banken waren er ook grote verschuivingen te zien in de geldstromen. Dat heeft alles te maken met de verkrapping van het monetair beleid en de afbouw van het programma voor de aankoop van activa. De Nationale Bank verminderde haar activa bij de banken met 41 miljard euro, de banken op hun beurt schroefden hun deposito’s bij de Nationale Bank terug met bijna 20 miljard euro. De investeringen van de banken bij niet-financiële ondernemingen (+ 13 miljard euro) en vooral in het buitenland (+ 54 miljard euro) kenden een sterke groei. Die laatste zijn vooral buitenlandse banken.

Een open economie

^{De auteurs danken alle collega’s van de dienst Financiële Statstieken van de NBB. De van-wie-naar-wie matrix is het resultaat van de dagelijkse inzet van elk van hen in de productie van de financiële statistieken.}